परियोजना घटक अन्तर्गत प्रमुख गतिविधिहरू | घटक B: आम्दानी सृजन र विविधीकरण
ख. परियोजना घटकहरू
१५. चालू परियोजनाका निम्न चार आपसमा सम्बन्धित घटकहरू कायम गरिनेछन्:
(क) जलवायु र पोषण अनुकूल कृषि प्रविधि अनुकूलन र प्रवर्द्धन
(ख) आम्दानी सृजन र विविधीकरण
(ग) पोषण सुरक्षा सुधार
(घ) परियोजना व्यवस्थापन, सञ्चार, र अनुगमन तथा मूल्यांकन (M&E)
घटक A: जलवायु र पोषण अनुकूल कृषि प्रविधि अनुकूलन र प्रवर्द्धन (US$7.8 मिलियन)
१६. यस घटकको उद्देश्य १६ नयाँ गाउँपालिका/नगरपालिकामा जलवायु प्रतिरोधी बाली जात, पशु जात, जलवायु अनुकूल प्रविधि र पशुपालनका उत्कृष्ट अभ्यासहरू प्रवर्द्धन गर्नु हो। घटक A अन्तर्गतका गतिविधिहरू घटक B अन्तर्गत गठन गरिएका उत्पादक समूहहरू (PGs) मार्फत कार्यान्वयन गरिनेछन्।
उपघटक A1: प्रविधि अनुकूलन र परीक्षण
१७. यस उपघटकमार्फत प्रस्तावित परियोजनाले FANSEP र नेपाल कृषि अनुसन्धान परिषद् (NARC) सँग सहकार्यमा पहिचान गरिएका २५ जलवायु र पोषण संवेदनशील प्रविधि तथा सम्बन्धित अभ्यासहरूको कार्यान्वयनमा सहयोग पुर्याउनेछ। साथै, NARC वा अन्तर्राष्ट्रिय कृषि अनुसन्धान परामर्शदात्री समूह (CGIAR) द्वारा विकसित त्यस्ता प्रविधिहरू र जातहरू, जसका कृषि पारिस्थितिक अवस्था परियोजनाका लक्ष्य क्षेत्रहरूसँग मिल्दोजुल्दो छन्, प्राथमिकताका आधारमा छनोट गरिनेछन्, विशेष गरी ती प्रविधिहरू जसले जलवायु प्रतिरोधात्मक उत्पादन प्रणाली र जीविकोपार्जन सुदृढ पार्छन्।
यस उपघटक अन्तर्गत समर्थन गरिने प्रमुख गतिविधिहरूमा समावेश छन्:
(क) खेतमै जलवायु अनुकूल कृषि प्रविधि र अभ्यासहरूको प्रदर्शन,
(ख) FANSEP अन्तर्गत स्थानीय सन्दर्भमा मान्य सुधारिएको बीउ र पशु जातहरूको वितरण,
(ग) यस्ता प्रदर्शन र वितरणसँग सम्बन्धित तालिमहरू सञ्चालन।
उपघटक A2: प्रविधि प्रवर्द्धन र किसान सीप विकास
१८. यस उपघटक अन्तर्गत किसानहरूलाई जलवायु प्रतिरोधात्मक कृषि प्रणाली व्यवस्थापन सीपहरू (सुधारिएको कृषि अभ्यासहरू) सिकाउने गतिविधिहरू सञ्चालन गरिनेछ। यी गतिविधिहरू सबै १६ वटा गाउँपालिका/नगरपालिकामा कार्यान्वयन गरिनेछन्।
मुख्य गतिविधिहरूमा समावेश छन्:
(क) ४८५ वटा बाली र पशुपालन किसान क्षेत्रीय विद्यालय (FFS) सञ्चालन,
(ख) १६ वटा कृत्रिम गर्भाधान (AI) इकाई स्थापना,
(ग) ८ वटा बाख्रा बहुगुणक समूह स्थापना,
(घ) १६ वटा सामुदायिक स्तरका घाँस नर्सरी स्थापना गरी ३२० हेक्टर क्षेत्रमा रोपाइँ,
(ङ) सुधारिएको बीउ प्रतिस्थापन दर वृद्धि गर्न १६ वटा सामुदायिक बीउ उत्पादन समूह स्थापना,
(च) ३२५ बाली प्रवर्द्धन कार्यक्रम सञ्चालन,
(छ) ३०० बाख्रा प्रवर्द्धन कार्यक्रम, १२० दुग्ध प्रवर्द्धन कार्यक्रम, र ६० ग्रामीण कुखुरा प्रवर्द्धन कार्यक्रम सञ्चालन।
यस उपघटक अन्तर्गत परियोजनाले १,२०० हेक्टर क्षेत्र समेट्ने ४०० साना सिँचाइ योजना (जसमा जलस्रोत संरक्षण र माटो कटान नियन्त्रणसमेत हुनेछ) कार्यान्वयन गर्नेछ। साथै, परियोजनाले ३०० वटा उत्पादक समूहहरूलाई यान्त्रीकरणका लागि सहयोग पुर्याउनेछ, जसमा महिला उत्पादकहरूलाई प्राथमिकता दिइनेछ।
घटक B: आम्दानी सृजन र विविधीकरण (US$5.4 मिलियन)
१९. यस घटक अन्तर्गत चयनित उत्पादक समूहहरूलाई व्यापारिक सीप, उत्पादक सम्पत्ति, मूल्य अभिवृद्धि गतिविधि, र बजार सम्बन्ध सुदृढीकरण मार्फत आम्दानी सृजन क्षमताको विविधीकरणका लागि सहयोग पुर्याइनेछ।
उपघटक B1: उत्पादक समूहहरूको सुदृढीकरण
२०. यस उपघटक अन्तर्गत १,३५० नयाँ उत्पादक समूहहरू (७२५ बाली र ६२५ पशुपालन) गठन र परिचालन गरिनेछ र तिनीहरूको क्षमता तथा उद्यमशील सीप विकास गरिनेछ। यी समूहहरूलाई समूह गतिको समझ, नेतृत्व, निर्णय क्षमता, समस्या समाधान, जोखिम व्यवस्थापन, व्यवसाय योजना तयारी, लेखा व्यवस्थापन, बाली योजना, र कृषि उपकरणहरूको साधारण सञ्चालन तथा मर्मत सम्बन्धी तालिम दिइनेछ। FANSEP अन्तर्गत सफल रूपमा गरिएको पायलटको आधारमा ३२ नयाँ किसान व्यवसाय विद्यालय (FBS) सञ्चालन गरिनेछ।
उपघटक B2: उत्पादक गठबन्धनमार्फत बजार सम्बन्ध सुदृढीकरण
२१. यस उपघटक अन्तर्गत उत्पादक संगठनहरू र खरिदकर्ताहरू (सूक्ष्म, साना, र मध्यम उद्यम, व्यापारी, र ग्रामीण वित्तीय संस्था आदि) बीच उत्पादक गठबन्धन (Productive Alliances) मार्फत सम्बन्ध सुदृढ पारिनेछ। यसका लागि व्यावसायिक योजनाहरूमा आधारित Matching Grant कार्यक्रम लागू गरिनेछ।
मुख्य गतिविधिहरूमा समावेश छन्:
(क) लक्षित लाभग्राहीका लागि करिब ७२० वटा Matching Grant योजनाहरू कार्यान्वयन, जसले उपघटक B1 अन्तर्गत विकास गरिएका व्यवसाय योजनाहरूलाई वित्तीय सहयोग प्रदान गर्नेछ।
(ख) प्रत्येक गाउँपालिका/नगरपालिकामा १६ वटा बहुपक्षीय संवाद प्लेटफर्म गठन।
Matching Grant कार्यक्रमहरू FANSEP अन्तर्गत तयार पारिएका अनुदान सञ्चालन दिशानिर्देश अनुसार प्रदान र कार्यान्वयन गरिनेछन्। पात्रता मापदण्डमा समावेश हुनेछ:
वित्तीय र प्राविधिक रूपमा व्यवहार्य व्यवसाय योजना,
सञ्चालन, वातावरणीय र सामाजिक जोखिमहरूको मूल्यांकन र न्यूनीकरण उपाय,
लाभग्राहीको जलवायु प्रतिरोधात्मक क्षमता र अनुकूलन सुधार गर्ने सम्भावना,
जलवायु परिवर्तन न्यूनीकरण (जस्तै ऊर्जा दक्ष सुविधाहरू) को सम्भावना।
यी संवाद प्लेटफर्महरूले खरिदकर्ता, उत्पादक, र सेवा प्रदायकहरूबीच भेटघाट, अन्तरक्रिया, र व्यापारिक अवसरहरू पहिचान गर्ने अवसर प्रदान गर्नेछन्।
अतिरिक्त रूपमा, परियोजनाका गाउँपालिका/नगरपालिकामा करिब ३२ वटा महत्वपूर्ण पूर्वाधारहरू (जस्तै सङ्कलन केन्द्र, भण्डारण गृह, बजार, प्रशोधन र ग्रेडिङ सुविधाहरू) स्थापना गरिनेछ, जसले आपूर्ति श्रृंखला सुदृढ पार्ने र भण्डारणपश्चात् हुने क्षतिहरू घटाउनेछ। यी पूर्वाधारहरूको डिजाइन जलवायु सहनशील दृष्टिकोणमा आधारित हुनेछ, जसले वातावरण र सार्वजनिक स्वास्थ्यमा नकारात्मक असर नपारोस् भन्ने सुनिश्चित गरिनेछ।